Cái sự hèn giờ mới sủa cho nghe nè

Khoảng đầu 2013 có người quen giới thiệu cho tôi một người tại bảo tàng mỹ thuật quốc gia Hà Nội cần giúp đỡ làm một cái triển lãm nhân kỷ niệm 40 năm 30 tháng 4/2015. Với một triễn lãm được hứa hẹn tầm vóc quốc gia (và xuyên quốc gia) như vậy, tất nhiên là tôi hớn hở tí tửng nhận lời. 

Và tất nhiên sức một mình tôi không thể làm được. Buổi đầu ban sơ, tôi mời một giáo sư người Việt gốc Mỹ cộng tác. Phẩn ban đầu đề xuất sẽ mời thêm ít nhất hai người art Professors của UC Berkeley and Davis để đảm bảo tính công bằng trong việc tuyển lựa. 

Tôi và người đó sau khi bàn tán , si nghĩ vắt óc moi tim cả vài tuần chat qua chat brain storm lại làm biết bao cái research liên quan để cuối cùng lòi ra cái đề án sau đây. Người kia viết ra bằng tiếng Anh, tôi dịch ra tiếng Việt. Phần viết dưới đây chỉ là đề cương ban đâu thôi nhé. Mà cũng công phu tim óc và máu dữ lắm gòi nha. 

Phần tiếng anh nè. 

Thinking about April 30th, 1975, first and foremost is tension filled. This tension arises because this time period is largely defined by war, devastation, loss, division, revolution, liberation, corruption, oppression, displacement, and a myriad of other realities that have left lasting legacies for so many globally. It is also tension filled because individuals and groups feel such ownership over a period that affected them very personally or represent a life changing moment for which to (re)think and (re)act.

For those whose experiences and voices are not historically at the forefront, thinking about the US - Viet Nam War era encompases frustration and a long standing struggle for representation. How do we begin to unravel these tensions in order to allow for open dialogue about the US - Viet Nam War era and its effects leading to the present and beyond? More importantly how has 40 years post war inform what we believe is our present and future Viet Nam?

Knowing that so many from divergent lives and geographies feel they wholly understand and hence own the US - Viet Nam War as experienced through their unique and shared realities, we propose the theme for the exhibit be – Viet Nam as Concept: The Wisdom of Time. Viet Nam as concept, means that Viet Nam may be owned by the many but ultimately is not owned or cannot fully be owned by any one person or group. We posit that with time, we are able to explore more liberally the many unique dimensions of Viet Nam. Time is also a concept open to for interpretation. We can think of time as the literal enumeration of hours, day, and years to (re)create, destroy, learn, forget what is in our heart, mind, home, love, family, history, and country. Time also allows for forgetting, forgiving, and letting go. At times, it also means that no amount of time can erase a wrong or injustice that may linger and affect us well into the future.

With will commission personally chosen artists to consider the theme of the exhibit and create pieces to reflect their thoughts and art.

Phần tiếng Việt đây nè. Đây chỉ là sơ bộ dịch ra cho ban lãnh đạo chiêm ngưỡng thôi.

Nếu nhắc tới ngày 30 tháng 4 năm 1975, dù là người thắng hay thua cuộc, trong lòng người Việt Nam sẽ dấy lên một  đặc trưng : kịch tính và căng thẳng. Tình cảm này phát sinh bởi tính nhạy cảm  đau thương của chiến tranh, sự tàn phá, mất mát, chia ly, từ những cuộc cách mạng, giải thoát, tham nhũng, áp bức, di dời ra khỏi nơi sanh chốn đẻ  , và vô số các thực tại khách quan khác,  Gần 40 năm nay, mỗi năm nhìn lại ngày 30/4, chúng ta vẫn chưa có một thái độ dứt khoát cần có để cùng nhau nắm tay bước vào tương lai trong thời đại toàn cầu hóa. Với những nỗi niềm còn quá dâng trào, ngày 30 tháng 4 làm nảy nở những kịch tính và căng thẳng  trong từng cá nhân, trong từng nhóm người vì mỗi người đều có những kỷ niệm, suy nghĩ thái độ riêng. Những kỷ niệm và thái độ đó ít nhiều là kim chỉ nam cho hành động, thái độ chính trị cho mỗi người trong hiện tại.

Đối với rất nhiều người Việt Nam trên toàn thế giới được sinh ra sau 1975, có hoặc gián tiếp sở hữu những trãi nghiệm trong giai đoạn lịch sử đặc biệt này,  thời kỳ Chiến tranh Việt Nam/ Chiến tranh chống Mỹ dù muốn dù không cũng đem lại những thất vọng và đau thương, hệ quả chiến tranh như một vết thương dù 40 năm đã qua, vẫn chưa thấy lành.

Làm thế nào để chúng ta bắt đầu làm sáng tỏ những căng thẳng và kịch tính, mở ra một cánh cửa rộng cho phép chúng ta thẳng thắng đối thoại về thời kỳ Chiến tranh Việt Nam/Chiến tranh chống Mỹ và ảnh hưởng của nó dẫn đến hiện tại và xa hơn nữa? Quan trọng hơn là làm thế nào để sau 40 năm sau chiến tranh, đưa ra một thông điệp về  một hiện tại của một Việt Nam hòa bình để vững vàng bước tới tương lai?

Theo nhận định và quan sát rất riêng của người làm công tác nghệ thuật lâu dài, chúng tôi biết rằng mỗi người họa sĩ Việt Nam dù lớn lên sau 1975, dù ở Việt Nam hay ở bất cứ khu vực địa lý nào ngoài biên giới nước Việt, đều có những cảm nhận, tình cảm và kinh nghiệm rất khác nhau , rất riêng và rất độc đáo về cuộc Chiến tranh Việt Nam cũng như thời kỳ hậu chiến tranh.

Với những lý do trên chúng tôi đề xuất chủ đề của triển lãm với chủ đề : Việt Nam như  một Khái niệm: Wisdom of Time. ( Sự từng trãi của thời gian ? )

Việt Nam như một khái niệm, có nghĩa là Việt Nam không phải còn là một cái tên có giá trị địa lý hay chỉ về con người Việt Nam như một quốc gia hay sắc tộc. Viêt Nam là một khái niệm được diễn giải như một giá trị trừu tượng, nên có thể được sở hữu bởi rất nhiều nhưng cuối cùng không thuộc sở hữu hoặc có thể không hoàn toàn thuộc sở hữu của bất kỳ một cá nhân hoặc nhóm.

Thời gian cũng được thể nghiệm trong cuộc triễn lãm này như một khái niệm độc đáo gắn liền với “ Việt Nam” . Thời gian cũng là một khái niệm rất thoáng cho những hướng sáng tác độc đáo dành riêng cho thế hệ sau 1975, những người ở lứa tuổi còn quá trẻ để đối thoại với khái niệm “ Thời Gian” gắn liền với “ Việt Nam".

Khái niệm “ thời gian” có thể được hiểu theo nghĩa đen như giờ, ngày, năm hoặc theo nghĩa tạo dựng lên hay phá hủy đi , học tập và làm việc, hay gìn giữ hoặc quên đi phong tục tập quán, hay hướng tới những giá trị mới, hay ôm ấp những tình yêu quê cha đất tổ , gia đình, lịch sử và đất nước Việt Nam. Giá trị màu nhiệm của “Thời gian” cũng cho phép con người ta quên, tha thứ, và vì thế hướng tới những lạc quan và yêu thương cho mai sau. 

Đôi khi, thời gian cũng là một khái niệm lâu dài vĩnh cửu không xóa nhòa được những đau thương có thể truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác

Hội đồng giám tuyển sẽ cẩn thận lựa chọn 40 họa sĩ trẻ hiện đang sing sống ở Việt Nam và ở Mỹ có tác phẩm phù hơp với chủ đề Việt Nam như một khái niệm: Sự từng trãi của thời gian . Nhưng không vì thế mà bỏ qua những nét độc đáo riêng của từng họa sĩ, phản ánh sự đa dạng trong từng họa sĩ trong thời đại toàn cầu hóa.

Cái rồi thơ qua thơ lại, người của bảo tàng Hà Nội không tiếng anh, người cộng tác với tôi tiếng Việt chập chững. Nên cái giống gì qua tay tôi cũng phải dịch song ngữ hết: nhất là lý lịch của tôi và người cộng tác của tôi để cho lãnh đạo ngành duyệt. 

Làm việc với Hà Nội thì cái gì cũng phải duyệt....và chờ. Cái đó thì tôi hiểu. 

Bẳng một thời gian im lặng, bữa đó đùng một cái tôi nhận được một cái email của một ông tên David Whatever. Lạ hoắc. Thơ thế này. Mấy người ngoài Hà Nội đưa email của mày cho tao (gòi) hỏi tao (là )hỏi mày có muốn help out giúp đỡ cái triển lãm 2015 không? 

What the Fuck ? Tôi ngỡ ngàng. Té ra mình bị cho đá ra chầu rìa bằng cái thằng cha này à. 

Google ổng thì té ra ổng cựu chiến binh Việt Nam, hồi trước có làm một cái show cho Việt Nam và Mỹ hồi hai nước mới mần huề nhau. Họa sĩ Việt và họa sĩ Mỹ. 

Tôi đùng đùng nhưng rất lịch sự bắn một cái email cc hết mấy người ngoài Hà Nội và người cộng tác với tôi ở Mỹ, ngụ ý là tôi rất happy to  " help out" và nhá lên là tôi là cái con rất là ngu đã bỏ công bỏ mạng ra làm cái đề xuất ban đầu và được chủ động mời làm giám tuyển curator phía bên Mỹ. 

Cái rồi tình là hình cứ im lặng tới bữa hôm nay. Bữa hổm mở Fb ra mới được update là ông Mỹ David Whatever ổng cũng chuồn luôn rồi. Người Hà Nội bối rối. Cái người cộng sự của tôi được mời trở lại. Và người Hà Nội có ngụ ý là không muốn dính líu gì tới tôi vì art của tôi  "too controversial" ( dịch ra theo kiểu Hà Nội là có vấn đề ).

Mấy. Cái hèn rất chu đáo của Bảo tàng mỹ thuật quốc gia Hà Nội mà tôi muốn khạc ra đây là. 

Hèn cái số Một. Sự im lặng vô trách nhiệm cả gần 2 năm nay của bảo tàng Hà Nội. Họ có thể phung vô mặt tôi cái câu. Chị ơi, art của chị gớm quá, cờ quạt tùm lum. Chửi tùm lum không nể bên nào hết. Mần sao dám để cho chị giám tuyển 20 người họa sĩ Việt Kiều được. Hay chị ơi, hồi trước chúng tôi dại quá, mời chị làm việc mà không nhờ công an mạng nó dòm dùm trước, giờ tầy huầy ra rồi mới biết lập trường tư tưởng của chị lung lay quá. Nên hết dám làm việc với chị gòi. Nói vậy thì có sao đâu nhể.

Cứ phan vô mặt tôi một câu thế. Tôi hiểu đươc mà. Làm đề xuất là một chuyện, được chấp thuận không là một chuyện khác. Chuyện đó ai cũng có thể chấp nhận được. Im lặng một cách hèn hạ không có tính chuyên nghiệp của một đám thậm xưng là người của bảo tàng mỹ thuật quốc gia. Là một chuyện khó lòng chấp nhận được. 

Hèn cái số Hai. Cái đám mời tôi làm đa số là đàn ông, lợi dụng tôi làm cái đề án phải mất bao nhiều thời gian và năng lực mà cứ hội tụ lại là con cò con kê cứ kêu là " băn khoăn" quá không dám hiểu. Tiếng Việt tôi dịch ra ngời ngời bỏ ra mấy đêm trắng trợn sáng tỏ thế mắc chó gì mà không hiểu. Chủ động mời Việt Kiều về tham gia hòa hợp hòa giãi chỉ là art thôi nhé  nhưng Sợ ''art"' có vấn đề". Chỉ mới. Thò một ngón chân ra biển nhưng sợ lạnh mà cũng dek dám nói thiệt. Nên im. 

Hèn cái số Ba. Cái hèn này to nhất. Vụ 30/4/2015 là 40 năm giải phóng đất nước, Nam Bắc một nhà, chuyện triễn lãm là chuyện của người Việt Nam trong một nhà giải quyết với nhau. Có cắn đắng mới phải làm triễn lãm để hòa đồng. Có vấn đề mới phải đem ra giãi bày với nhau. 

Bởi vậy mới muối mặt mời Việt Kiều tham gia. Chứ không ban đầu đã tính xài David Whatever gòi. Vì, theo lời giải thích của Hà Nội. Ông ấy có quan hệ lâu năm với lại có kinh nghiệm tổ chức. Blah blah blah. 

Mà. Luống cuống thế nào. Cuối cùng thấy không xong, không đúng theo ý hòa hợp theo ý lãnh đạo ( mà không dám nói như cái Hèn số 2) thì kêu ngoại bang cõng rắn đá con chip hôi. Hồi trước một hai đuổi cổ thằng Mỹ nó đi. Giờ có cái email nói cho con Việt Nam này biết một tiếng cũng không làm được. Phải nhờ tới thằng Mỹ nó giúp. Có cái nào hèn và nhục hơn cái đó không. Người trong nhà với nhau nói còn dek hiểu thì mần sao mà tụi nước ngoài nó hiểu. Người trong nhà nói tiếng Việt với nhau chưa xong thì mần sao mà nói tiếng Anh. 

Hèn cái số Bốn. Cái này nham hiểm và không nằm dài ra cho mẹ đánh vì cái tội ăn cắp thì thôi. Không ngó ngàng gì hết tới người nhưng xài cái tựa của người ta nhé . Viet Nam as Concept: The Wisdom of Time.
Lúc người cộng tác của tôi la toáng lên. Các anh xài cái tựa của chúng tôi làm à . Phía bên kia ậm ừ. Ừa. thì xài. Mà phần nội dung hoàn toàn khác. 
What the fuck !
Người ta đi coi triễn lãm art, dek có ai coi phần nội dung. Công chúng vô xem tranh, họa may [ tôi nhấn mạnh là họa may] lắm thì dòm cái tựa, rồi coi tranh. Phần nội dung chủ yếu để duyệt trình rồi để cho họa sỉ biết là vẽ cho ra na ná yêu cầu ban giám tuyển để được chọn tranh. Cái triễn lãm bắt mắt hàng độc hay không, nằm mịa nó vô cái tựa gòi. Lấy  cái tựa là coi như ăn trước cái đầu của người ta gòi. 

Mà giờ đọc lại, thấy mình tài ghê nhỉ. Làm một cái tựa mà được tới nhà bảo tàng Mỹ thuật quốc gia ăn cắp thì cũng là giỏi. 

Tôi không biết cuộc triễn lãm 2015 năm nay sẽ như mô. Nhưng chắc chắn là sẽ không có những vấn đề sâu sắc và có "vấn đề " bức xúc như cái đề xuất phía trên. Và chắc chắn đã không có tôi tham gia. 

40 năm qua rồi. Mọi sự tới giờ vẫn rứa. Kể cả Art ! 

30/4 năm nay với tôi tới sớm gần 2 năm !!!!!!!với một chữ Hèn to tướng ! 

P.s chồng nghe gòi bảo. I told you so !!!! that why I bring you here so you can do whatever you want with your art. Ngậm ngùi say YES ! 

P.s thim cái nữa nè : heheheh, đã bảo không xài FB mà lâu lâu cứ lén lút mở ra cho sủa một tràng chi vậy chời !!!

Chuyện cuối tuần

Hồi khoảng gần 19 tuổi, anh mắc cái chứng bịnh tâm thần phân liệt, đầu óc lộn xộn, nói năng lung tung, hay ngồi cười và nói chuyện một mình. Một lần anh lảm nhảm bỏ nhà đi không biết đi đâu. Cảnh sát lượm về bỏ vô nhà thương hết một tuần. Lúc đó gia đình mới biết đem lãnh anh về sau một tuần uống thuốc nhà thương. Từ đó về sau, thuốc uống lúc có lúc không vì cả gia đình và bản thân anh không tin là anh bị tâm thần. Mẹ anh nghỉ là anh chỉ khù khờ vì hồi nhỏ bị bố anh đánh, điếc mất một bên tai. Bố anh nghỉ anh nói năng lộn xộn vì đã lớn mà không gái gú. Tình cảnh trai tráng như anh mà không có đàn bà thì ức chế làm gì mà không điên không khùng.

Nên cả 10 năm nay, mỗi lần anh lên cơn ( tiếng anh gọi là psychotic or catatonic ), thì lại nhà thương chích thuốc và.... bố mẹ anh mua cho cái vé về Việt nam ..."chơi gái". Chơi gái thế nào không biết nhưng bịnh tình không hết mà có phần trầm trọng hơn.

Hai năm nay, bố anh thất nghiệp, ở nhà nằm khểng đọc báo coi TV. Trong nhà có mỗi mẹ anh là còn đi làm nails gồng gánh. Số mẹ anh cực. Đi làm tối mặt tối mũi về nhà còn phải hầu ông chồng gia trưởng từ miếng ăn giấc ngủ và đồ nhậu cho chồng. Và lại còn phải cho anh uống thuốc và đọc báo Việt Nam kiếm việc làm cho anh.

Anh dễ thương lắm. Biểu làm gì cũng làm. Anh làm khuân vác, thâu tiền ngoài cashier, thợ hồ, chạy nhà hàng. Hể ở đâu trên báo có việc làm là mẹ anh gởi anh tới. Mà cứ khoảng một tuần, người ta trả lại cho mẹ anh. Với lý do như thế này. " thằng bé/ ảnh/ con trai cô dễ thương lắm, chăm làm lắm. Nhưng có cái tội cứ cười mỉm mỉm một mình và lâu lâu lại khanh khách lên. Người ta sợ."

Lúc có việc thì không sao. Lúc ở nhà, anh cứ bị ông bố đi ra đi vào càu nhàu, cằn nhằn. Mày là cái thằng con cả. Mà chẳng được tích sự gì hết. Hai mươi mấy gần ba chục tuổi rồi. Mà vô tích sự. Tao là cái thằng vô phước mới phải đẻ ra cái giống như mày.

Anh cứ im lặng. Không biết có thấu đáu hết lời lẽ mất dạy của bố không. Thấy mẹ về là lại hỏi. Ngày mai có việc làm cho con không mẹ ơi.

Bà mẹ khổ quá, cuối cùng mới đâm đầu vào một trung tâm huấn luyện việc làm cho những người có vấn đề tâm thần như anh. Trung tâm có bác sỉ khám và có người tư vấn việc làm cho anh.

Người ta bố trí đào tạo anh học làm một chân pha cafe. Công việc đang trong thời gian học tập nên không có lương. Anh học được một ngày. Về nhà báo với mẹ. Con không làm đâu. Không có lương thì làm làm gì. Anh không hiểu là với chương trình này, ngoài chuyện học pha cafe là chuyện phụ, cái chính là anh sẽ được học cách đối xã giao đối xử với khách hàng. Chuyện học pha cafe có thể chỉ học một hai tuần là có thể làm được. Còn chuyện học cách xã giao thì phải có thời gian lâu dài mới tiến bộ được.

Thế là anh bỏ trung tâm. Ngây thơ nói với người tư vấn là mẹ tôi sẽ kiếm việc khác cho tôi vài ngày nữa thôi. Anh về nhà. Bố anh thấy anh ở nhà. Lại mắng té nước vô mặt anh. Mày là thằng vô dụng. Bây giờ có chổ cho hoc việc mà bỏ là sao. Ông mắng xong rồi ông uống bia rồi ông lăn ra ngủ.

Anh túng quá. Không biết làm sao. Bỏ ra khỏi nhà đi lang thang vô cái công viên bên cạnh nhà. Đi vòng vòng cả một buổi sáng. Nước mắt vòng quanh mà không biết tại sao. Tới trưa. Anh vòng về nhà. Lay thằng em 15 tuổi đang ngủ trên sofa. Xúi thế này. Tao với mày lấy con dao vào cắt tiết cái thằng đang nằm ngủ trong kia đi. Nó vô dụng. Không làm được chi giúp mẹ.

Em trai sợ quá. Biết là anh mình đang lên cơn. Len lén đi vào trong bếp. Cất hết dao kéo vật nhọn đi. Em trai len lén gọi mẹ đang đi làm nails về. Tới chiều, nghe con út kể, mẹ anh hỏi sự tình. Anh thật thà ngơ ngác chối. Con có nói gì đâu. Con không có biết.

Bà mẹ sốt ruột, lay qua vật vã ông chồng. Ông liệu hồn. Con nó đang bịnh. Ông không đối xử tử tế với nó. Có ngày nó cắt tiết ông thật đó.

Ông chồng cáu. Bịnh gì. Bịnh làm biếng với bịnh thiếu đàn bà chứ bịnh gì. Gần 30 tuổi không gái gú thì nó khùng lên đấy. Bà liệu mua vé cho nó về Việt Nam thêm chuyến nữa. Bà mẹ mệt mõi quá. Con bịnh. Chồng chẳng giúp chi mà còn ăn với nói như thế. Ông chồng chưa bao giờ tin là con ông mắc bịnh nên ông không có quan tâm.

Bà lặng lẽ mua cái vé, gói ghém thuốc tâm thần, dấu bác sĩ điều trị, cho con về Việt Nam tá túc nhà bà con ở Hải Dương. Anh về. Nhớ mẹ lắm. Đi chơi đâu cũng làm thinh. Không nói chuyện. Bà con bên Việt Nam lúc đầu cũng săn đón chăm sóc. Riết rồi người ta chán. Kêu mẹ anh book vé cho anh về lại.

Ba tháng anh ở Việt Nam, bà mẹ bên đây bỏ nghề nails, mở một tiệm phở nho nhỏ. Bà tính là lúc anh về lại Mỹ, bà sẽ mướn anh làm cho bà. Từ nay trở về sau, đố thằng nào con nào đuổi được con của bà nhá.
Mở tiệm phở quá cưc. Một mình bà lo hết từ đầu tới cuối. Ông bố cũng ra phụ cho có nhưng cứ hay cằn nhằn là cực quá.  Bà cắn răng làm. Là vì con.

Anh về. Có sẳn công việc cho anh làm. Mẹ anh phát lương hàng ngày. Anh vui lắm. Đi tái khám bác sỉ. Anh nói là anh rất thích công việc. Là anh làm rất tốt. Bác sĩ hỏi. Sao anh biết là anh làm tốt. Anh vô tư, mà thiệt ra cũng có tình có lý, trả lời. Nếu anh làm không tốt, thì anh đã bị đuổi từ lâu rồi. Mẹ anh ngồi bên cạnh lắc đầu. Nói riêng với bác sỉ. Nó hay quên. Lại không bao giờ chào khách hay cám ơn khách. Khách nói chi cũng nhìn trừng trừng vô mặt khách. Bà nói 6 tháng nay, bà mất khách nhiều không phải tại đồ ăn không ngon, mà tại vì anh không biết cư xử. Nhưng tôi vì con tôi nên ráng lê lết thế này. Mong cho con tôi vui mà hết bịnh.

Bịnh tình cũng thuyên giảm , anh bớt cười và nói lảm nhảm một mình vì dạo này anh uống thuốc đều đặn. Anh vẫn đi làm ở tiệm. Nhưng mẹ anh không cho anh bưng bê nữa vì khách sợ. Mẹ kêu anh rửa chén và lau bàn, đi chợ với bà. Anh lẵng lặng làm hết. Chuyện bưng bê thì giờ ông bố phải làm. Ông lại cằn nhằn còn nhiều hơn trước. Nhưng ông cũng biết điều. Vì không có việc làm, bây giờ không làm thì tiền đâu mà xài. Tiệm mở từ 10 giờ sáng tới 9 giờ tối. Về nhà ai cũng mệt phờ. Vợ ông đem phở về ăn trừ cơm chứ không có sức hầu hạ ông như trước. Ông bực dọc. Bao nhiêu cái tức cái ngu xuẩn chửi mắng dồn hết vào cái thằng con cả. Ông thường xuyên la mắng anh hơn.

Rồi chuyện gì tới cũng phải tới. Một buổi khuya thứ bảy , cả nhà đi về sau một ngày phờ phạt ngoài tiệm. Bà mẹ đi hâm phở cho cả nhà dùng cơm tối. Bà kêu ông lên lầu kêu anh xuống ăn. Ông càu nhàu như thường lệ gọi với lên. Ông kêu tên anh giựt ngược như thế này," cái thằng kia, có xuống ăn cơm không thì bảo. Mua nhiều tốn cơm tới chừng này cũng không kiếm được việc làm cho ra hồn. Đi đâu đi quách ra khỏi nhà cho rồi."

Không thấy anh xuống. Bà mẹ leo lên lầu. Bà thấy anh nằm trân tráo nhìn lên trần nhà. Người như mất hồn. Tay chân không động đậy. Bà hoảng hồn. Lay mấy anh cũng không trả lời. Bà kêu 911. Họ tới rồi khuyên bà đưa anh đi cấp cứu. Tới bịnh viện, người ta đo đạc thử máu thử tim. Thì báo là chẳng có gì cả. Khuyên bà sáng thứ hai đem cho vào gặp bác sỉ tâm thần điều chỉnh lại thuốc chứ tình trạng của anh cũng không có nguy kịch gì mà phải ở trong phòng cấp cứu.

Từ thứ bảy tới thứ hai, anh ở trong tình trạng bất động như vậy. Không ăn không uống bất cứ một cái gì.
Bà mẹ cứ sợ con chết. bóp mồm con mà tống hết sữa lại nước vào mồm. Anh không phản ứng chi hết. Cũng không nuốt trôi bất cứ cái chi vào mồm.

Sáng thứ hai, bác sĩ tăng liều thuốc lên từ 3mg tới 4mg uống trong hai ngày nữa. Không ăn thua. Anh vận không tỉnh ra được. Bà mẹ run rẩy nói với bác sỉ. Mấy lần trước nó lung tung lang tang nhưng vẫn ăn uống bình thường. Lần này thì quá tệ. Bác sỉ cứu dùm con tôi. Mà sao 4 -5 ngày không ăn không uống mà nó không đói à.

Đúng là tình trạng như vậy, bác sỉ phòng khám cũng không làm gì được. Thế là đi vào bịnh viện tâm thần. Người ta vô nước biển và tống hai liều thuốc an thần rất mạnh vô cho anh.

Tới tối, anh bắt đầu tỉnh người ra. có cảm giác khát nước và đói bụng. đôi mắt bắt đầu biểu hiện có hồn. và mẹ anh hỏi thì biết nhận ra mẹ và biết lắc đầu hay giật đầu.

Hai mẹ con  ở trong bịnh viện rất khuya để làm thủ tục. Nhập viện cho người bị tâm thần là một thủ tục rất nhiểu, rườm ra đủ thứ thể lệ chứ không đơn giản như những người bịnh bình thường.

Anh ở lại bịnh viện qua ngày hôm sau thì tỉnh nhiều lắm rồi. Mẹ anh lên thăm anh sau khi bà đóng tiệm phở. Hỏi ông bố có đi không. Ông ngài ngại lắc đầu, "Thôi, lên thăm chi cho đông. Để cho nó nghỉ. Tôi về hâm phở cho thằng út nó ăn."

1030 mới lên tới bịnh viện. Ai mà cho vào thăm nữa. Bà mẹ tiếng anh tiếng u không biết. Chỉ biết khóc vì mệt và xót con. Bà tính quay ra đi về thì hên gặp ông lao công cũng người Việt Nam. Ông nói để ông xin thử coi. Ông chạy vào với bác sỉ trực. Xì xồ chi đó. Bác sỉ trực và y tá người Trung Quốc đồng ý mở cửa cho bà vô. 10 phút thôi nhá.

Anh gặp mẹ. Mừng lắm. Sao mẹ vô trể vậy. Bà mẹ khóc," Chắc mẹ đóng tiệm phở mẹ ở nhà chăm sóc cho con. Con như vậy. Mẹ không lòng dạ nào mà buôn với bán."

Anh nhìn mẹ. Nói một câu ứa nước mắt như vầy nè, "Mẹ đừng đóng tiệm phở. Mẹ đóng rồi con không có việc làm. Bố đuổi con ra khỏi nhà."

Bà mẹ nghe con nói như vậy. Mừng. Vậy là con bà tỉnh ra rồi. Con bà đã qua khỏi cơn nguy khốn rồi.

Bà mừng lắm. Nhẹ nhàng hỏi con, " vậy con muốn về nhà đi làm lại với mẹ không." "Con muốn. Nhưng con muốn ở lại đâu chữa BỊNH vài ngày. "

Lần đầu tiên sau gần 10 năm bị bịnh, anh tỉnh người ngộ một điều rất quan trọng. Là anh có bịnh. Cần phải chữa.

Cuộc đời của anh sẽ sang trang từ giây phút này đây.

Lời bàn: đàn ông làm cha kiểu "asshole " như vậy nhan nhản trên trái đất này như dòi như bọ. Đàn bà thương yêu con kiểu lăn xả một cách sáng tạo như vậy thì hiếm lắm. Người viết đây chỉ mới thấy có một.

Những người bịnh như anh, điều quan trọng ra là anh phải hiểu thấu đáo mình là người có bịnh mà tự nguyện đi chữa. Y khọc chưa biết cách chữa dứt bịnh này, chỉ có thuốc men làm giảm bịnh tình mà thôi. Chữa bịnh này thành công hay không thì ngoài việc uống thuốc đều đặn , ngoài một cuộc sống ổn định, người bịnh cần rất nhiều tình yêu, rất nhiều sự quan tâm chăm sóc của gia đình và cộng đồng để có thể sống một đời sống bình thường có ý nghĩa cũng như những thành viên khác trong XH.

Nút Phén ( I)

Lưu ý của người viết với người đọc: "bịnh khờ" trong bài này là cách dịch thoáng dân giã từ tiếng anh của chứng tâm thần gọi là "developmental delay". Chữ "khờ" trong bài viết này được dùng một cách rất trân trọng miêu tả một hiện tượng tâm lý/ tâm thần của con người, chứ không hề có ý miệt thị bất cứ cá nhân nào.

Nút Phén khờ khờ từ nhỏ hồi ở Việt Nam. Năm lên 5 mới bắt  đầu ú  ớ chầm chậm. 1975, ba đi cải tạo, ở nhà mẹ Nút Phén lần quần chơ vơ vừa nuôi chồng cải tạo, vừa nuôi bốn đứa. Mạnh đứa nào đi học được thì học. Nút Phén không đi học, vì chàng chậm chạp lắm. Cũng không ai có thời gian và sức lực mà giúp chàng. Nên tới giờ cũng không biết chữ.

Nhưng chàng thông minh sắc sảo lắm. Chàng thuộc dạng đẹp trai. Vì mang tiếng chậm chạp và khờ khạo không ai biểu phải làm bất cứ cái gì ở nhà. Nên thiệt ra trong nhà là chàng sướng nhất. Ông hàng xóm có tiệm dạy đàn, thấy chàng rảnh rang, lâu lâu dạy chàng đàn ghi ta. Ngón tay chàng mượt mà thon thả sang trọng. Học vậy khoảng 1 năm, Nút Phén biết đàn ghi ta, hát rất hay, tuy không đọc được nhưng chàng học lõm rất nhanh. Chàng thành ca sĩ của cả xóm. Con gái theo mườn nượp nghe anh Nút Phén đờn và hát bài Diễm Xưa. Lể giổ tết chi chi, nhà công an xã, nhà có người đi vượt biên,chủ tiệm cafe hay .. chi chi cũng mời bằng được anh Nút Phén qua đờn vài câu cho vui.

Ba đi cải tạo về cũng là lúc mẹ dẫn hai anh lớn của Nút Phén đi vượt biên được hơn một năm. Ba  thay mẹ và hai anh lớn chăm sóc Nút Phén và cô em út.

Rồi Nút Phén với cô em út cũng theo ba đi Mỹ theo diện HO đoàn tụ với gia đình. Lúc qua Mỹ, chàng cũng đã 21 tuổi. Mẹ chàng lấy chồng khác. Nhưng lâu lâu cùng với hai anh lúc này đã có gia đình qua thăm.

 Ba chàng vẫn là người chăm sóc chính cho chàng. Chính phủ cho chàng tiền bịnh, chàng được trợ cấp nhà giá rất rẻ. Một căn hộ con con hai phòng ngủ cho ba cha con, trả một tháng hơn $200. Tiền thuốc men, bảo hiểm y tế và những chi phí khác chàng cũng không phải lo. Ba chàng còn được một khoản tiền nho nhỏ hàng tháng chính phủ trả công chăm sóc cho chàng. Rồi khoản hai năm sang tới Mỹ, chàng được đi học lớp dành cho những người như chàng.

Cuộc đời cứ tà tà vậy trôi qua. Êm ả. Ba chàng là người chăm sóc cho Nút Phén từ mọi thứ: quản lý tiền bịnh của chàng, trả rent hàng tháng, nấu ăn, giặt đồ, đi chợ, nhắc chàng uống thuốc hàng đêm, và dẫn chàng đi khám bác sỉ hàng tháng.

Nút Phén có thể đi xe bus từ nhà tới trường. Chàng tới trường năm ngày một tuần. Học trò Việt Nam có, Mỹ trắng có,và nhiều sắc dân khác. Cô giáo người Việt có, người Mỹ có, dạy nấu ăn, rửa chén, rồi đi chợ, dạy xài tiền, tập thể dục, dưỡng sinh, học tiếng Anh, thủ công cát dán, vẽ và... hát karaoke. Mỗi lần nhức đầu, có người dẫn đi châm cứu. Hai tháng một lần, trường tổ chức cho học sinh sồn sồn như chàng đi tham quan : sở thú, bảo tàng và dã ngoại. Tết Việt tết Tàu tết Tây gì trong trường cũng tổ chức rầm rộ cho học sinh. Lâu lâu trường kết hơp với những trường khác " bus" học sinh lên thủ đô một chuyến trong những lần vận động đòi thêm ngân sách, thêm dịch vụ  hoặc biểu tình phản đối chính phủ cắt tiền bịnh cho học sinh như chàng .

Cuộc đời cứ tà tà sôi động mà ổn định vậy. Cũng. 10 năm rồi. Chàng coi ngôi trường này là một mái nhà thứ hai. Chàng có bạn Việt, bạn Tàu và bạn Mỹ trắng. Không cần biết tiếng chi cho phiền. Cứ lén lén ra đường làm một vài điếu thuốc là thành bạn thân. Đầu tháng có tiền bịnh thì xin ba một vài đồng uống bia.

Dòm lại cuộc đời Nút Phén từ lúc ở Việt Nam tới giờ, người ngoài nhìn vô thấy số chàng sướng. Chính quyền đổ, chính quyền mới lên, ai sợ ai chạy chứ chàng ngơ ngác không có quan tâm. Ba chàng đi cải tạo. Mẹ chàng khóc sưng cả mắt ướt hết cả vai áo Nút Phén, chàng cũng ngơ ngác. Ai đánh mẹ khóc vậy? Chàng không học hành, không nghề nghiệp xin việc làm chi hết thì cũng chẳng cần biết cái lý lịch đen hay đỏ. Với cái ngây thơ hớn hở và cái tài đờn ca của chàng, Nút Phén sống một cuộc đời hạnh phúc ở Việt Nam. Mặc ai cực thì cực, ai chai sạn thì chai sạn, ai già thì già, chàng Nút Phén cứ phơn phơn đàn ca long lanh tình tứ hết khoảng thời trai trẻ ở Việt Nam.

Qua tới Mỹ cũng vậy. Với cái bịnh khờ của chàng, chàng đươc cộng đồng và xã hội chu cấp đầy đủ vừa vật chất lẫn tinh thần. Giàu hơn ai thì không giàu mà chứ nói nào ngay, cái gì cũng vừa phải. Chàng có cả một cộng đồng bảo bọc yêu thương chàng. Ba chàng lo lắng cho chàng từng ly từng tí vậy mấy chục năm nay rồi. Đời như vậy không đòi hỏi chi hơn.

Vậy chứ. Mà. Đùng một cái. Cuộc đời éo le không cho phép bất cứ ai cứ êm ải toàn vẹn mãi vậy được. Kể cả một nguời khờ hiền lành như Nút Phén.
Cứ phải.
Đùng một cái.

Here we go again hay lại chuyện miệt thị phụ nữ ở Việt Nam

1. Tuần trước có một anh trên FB giới thiệu một bộ ảnh nghệ thuật tựa để Sen .

Bộ ảnh Sen có một người mẫu tắm tiên với cảnh mưa sa trên đầm. Chuyện đàn bà con gái tắm sen là một hình ảnh rất bình thường và phổ biến trong tranh ảnh Việt Nam.Chưa biết đẹp xấu thế nào. Thì. 

 Lập tức có lời bình ói ra thế này.

Hồ sen đẹp, sợ mấy cô làm vấy bẩn.

Có đứa ngu nào mà lại xuống tắm thế không.

Những lời miệt thị vung vãi như thế, mình ngạc nhiên là ói ra từ mồm của những tay nhìn cũng có vẻ hơi bị trí thức mới ghê chứ. 

2. Bữa trên báo và mạng có post cái clip giảng bài của cái ông tiến sĩ Lê Thẩm Dương. Báo chí ầm ầm phê bình ổng là nói tục trên giảng đường. Pà con dân gian thì thíck, khen ổng bình dân học vụ, ăn nói nhăn nhở dể hiểu, đi vào lòng người. Vấn đề kinh tế tiền bạc ngân hàng giá trị mơ màng khúc mắc như thế mà giảng như vậy thì dễ hiểu quá xá. Mình có coi. Chuyện ông ấy chưỉ thề om xòm trong giảng đường và học trò há miệng ra cười không có gì là đáng phê phán. Nhưng mình dị ứng cái vụ ông cứ 2 tiếng đồng hồ ra đem chuyện con gái ế chồng ra làm ví dụ trợ giảng và làm vật gây cười một cách rất ngu ngơ vô ý thức. Chuyện con gái "ế", không chồng hay li dị là một áp lực khó chịu mà người đàn bà Việt Nam phải chịu đựng hàng ngày huống chi là bị đem ra biu riếu làm trò cười ngay trong giảng đường.Mà ông tiến sĩ đó lại là trưởng khoa của một trường đại học đùng đùng hơi bị lớn mới ghê. 


Mình la toáng lên. Bạn mình dân Hà thành, đàn ông. Kêu. Biết rồi khổ lắm nói mãi. Chuyện bình thường ở huyện. Mấy ông nhà mình. Quen vậy rồi. Muốn bình đẳng như Châu nói. Bứng mấy ổng  ra khỏi Việt Nam, vứt vô mấy nước tiên tiến. May ra. Mấy ổng không thay đổi nhưng hy vọng shut up. 

3. Bữa mấy cô người mẫu đi bán dâm bị công an bắt. Pà con có thấy cái trớ trêu tủi phận của đàn bà mình không. Đi bán dâm kiếm tiền thì bị bắt, bị làm nhục. Không đi bán dâm, không chồng hay bỏ chồng thì bị mang tiếng là ế, hết thời. Ở nhà đẻ con nuôi con thì bị ( hay tự ) coi là ăn bám. Còn đi làm người mẫu chụp hình thì ...số 1 đó. Đàng nào cũng bị dồn vào một cái thế rất là kẹt. Mần sao cũng không vừa lòng cái xã hội trọng- nam- khinh- nữ- mà- còn -muốn- lẩy- bẩy- hội -nhập- thế- giới này.

Vụ vừa người mẩu vửa bán dâm bị báo dập double tơi bời,báo chí đồng loạt đưa hình đưa ảnh đưa giá cả trơ trẻn làm nhục các cô một cách không thương tiếc. Ông nào chỉ thị mí báo mần chuyện này hèn hết cả body! Đánh người bán dâm nhưng dek dám đụng tới cọng lông chân của đám người đi mua dâm. Đại gia có tiền thì mới trả giá cao ngất như vậy. Sao không thấy anh đại gia nào lên báo. Kể cả một cái tên viết tắt cũng dek dám có. Mí ông họ Hèn có thẩm quyền trong  chuyện đánh đấm này hèn hạ tự hào thanh minh. Không đánh người mua dâm vì vấn đề nhân đạo. Mình ngồi cười văng hết nước miếng vào laptop. Thúi hoắc luôn nha. Nhân đạo my ass ! 


4. Nhân đạo. Chỉ là cái cớ. Mà hơi bị ngu. Ngày xửa ngày xưa các anh cũng đi bắt nhà họ Cù đi "mua dâm", dán hình dán ảnh lên mặt báo rầm rầm rộ rộ đấy thôi. Tại sao lúc đó không giở cái trò nhân đạo ra. Nhân với chả đạo. Chỉ là cái cớ để tống người ta vào tù. Nếu Việt Nam cứ đưa hết hình ảnh tên tuổi giá cả người đi bán dâm lên mặt báo ấy. Từ hạng sang tới hạng gầm cầu. Thì hàng tháng phải cứ gọi là Yellow Page một năm 12 cuốn chứ chả chơi. Còn đưa người mua dâm lên báo ấy. Từ điển Wikimuadampedia chứ giởn chơi à. Túm lại. Bà con chỉ kiếm excuse để đánh người cần phải đánh thôi. 

5. Vậy sau khi mí ông ở cái số 1 tuông những lời bình tởm lợm như thế. Lâu lâu xui có kẻ sủa lại (như Lún Ghẻ ruồi bu đây). Thì nhột nha. Á, thế kỷ 21 sắp hết rồi. Mà mang tiếng backward khinh thường phụ nữ là không tuông ra biển Hồ Campuchia được nha. 

Nên cứ phải bào rồi chữa cho mí cái lời vô tội vạ kia. Rằng thì là chuyện phê bình nghệ thuật và chuyện bình đẳng nam nữ dek có dính dáng tới nhau. Như thế này nè. 

Suy diễn là tối kỵ trong nghệ thuật. Ở đây mình lại suy diễn. Thực ra mình lo cho cô gái đó thôi. Đầm sen là bùn lầy nước bẩn lắm. Rất nhiều sâu bọ, rắn rết... Không mặc gì mà xuống tắm thì nguy hiểm thế nào chắc các bạn biết hơn tôi.

Là sao? Không suy diễn mà nhìn cái hồ Sen đẹp vời vợi lộng lẩy như vậy thì không thấy gì là đẹp mà chỉ thấy bùn lầy nước bẩn sâu bọ rắn rết? Ông chụp hình ổng đâu có zoom in chụp mấy con sâu bọ đâu. Sen không là sen. Không suy diễn mần sao phải sợ dùm cô kia? Suy diễn là điều tối kỵ. Chàng iêu quí không phải của Lún Ghẻ ơi, chàng nói một đàng rồi chàng suy ra một nẻo mần chi vậy chàng?  Có phải là một cái cớ không ? 

Rồi  một bài khác giảng "morron" về nghệ thuật nhiếp ảnh trong lẫn ngoài nước nè , khâm phục cách viết văn chương rất là trí thức hiểu biết không sai chính tả .

Bạn đừng đưa ra phép nội suy như vậy. Mỗi ngành nghệ thuật đều có các quy luật sáng tạo riêng và có riêng các bộ tiêu chí để đánh giá. 

Trong nghệ thuật nhiếp ảnh, "Đời sống thật" được phản ánh qua lăng kính nghệ thuật là tiêu chí đầu tiên mà mọi tay máy đều phải tuân thủ 

. Bạn có thể nhìn thấy 2 bức hình khỏa thân mang lại 2 cảm xúc khác nhau là điều rất bình thường: Một bức chỉ là phép cộng số học của 2 thực thể chẳng ăn nhập gì với nhau, nhưng một bức lại phản ánh được khát vọng trở về với tự nhiên, tan hòa vào tự nhiên, tôn vinh cơ thể phụ nữ như một sản phẩm tuyệt vời của tạo hóa và không khiến người xem liên tưởng đến sự dung tục. 

Cái đó rất khó. Đòi hỏi người cầm máy không chỉ làm chủ được kỹ thuật, mà còn biết chọn đúng góc máy và khoảnh khắc bấm máy. Chính vì vậy mà trên thế giới cũng như ở VN, không có nhiều người thành công trong mảng đề tài này.

Mình chỉ muốn la lên. Hey dude, do you know what are you talking about? 

Tiêu chí duy nhất của nghệ thuật là dek có cái tiêu chí nào hết nha. Đời sống thật là sống mần sao hở trời. Trên thế giới tới ngày hôm qua đã là 7 tỉ sinh linh. Mỗi người có một đời sống thật của riêng người đó. Anh là ai mà anh nói là cuộc sống của người khác là " thật" hay chỉ là dàn dựng ? Cái mà anh nghỉ là thiệt nhiều khi chỉ là set up. Cái đẹp quá nhiều khi tưởng là dàn dựng hoá ra là thiệt. Thời buổi hoa giả nhìn y chang hoa thiệt mà hoa thiệt có mùi y chang hoa giả. Tới gần lấy tay rờ rờ mà cũng chưa dám chắc cái nào giả cái nào thiêt. 

Há há há.  Dòm một bức tranh hay ảnh. Thấy đẹp là đẹp. Không là không. Không cần tiêu đường muối hay chí hay bọ chét chi chi hết.

Nói chung là cái cớ biện minh cho việc mình KHÔNG mạt sát phụ nữ đàn bà con gái mà là chỉ phê bình nghệ thuật nhiều khi nhiểu lắm nha. 

Cở cái cớ nhân đạo my ass trên số 4 í. 

Heheh, mí anh này văn hay chữ tốt là lá la biện minh với với Lún Ghẻ thì thể nào cũng đem cái tiếng Việt, tiếng mẹ đẻ và từ điển ra dọa Lún Ghẻ nha. Là lá la. 

Người như Lún Ghẻ đây nhá. Không chấp. Người viết sai chính tả không bao giờ đi chấp người viết đúng chính tả chi cho bị đưa đi bình dân học vụ nha. Là lá la. 

6. Nghe tiếp nè. Chuyện bình đẳng nam nữ liên quan tới tất cả mọi thứ trong đời. Trong đời sống hàng ngày, trên mặt báo truyền hình, trong chuyện mua và bán dâm hàng đêm, trong giảng đường đaị học , và kể cả chuyện làm, phê bình và thưởng thức nghệ thuật. Mọi lúc mọi nơi, đàn bà con gái phải chịu thiệt thòi, bất công, hay bị khó chịu, lời ra tiếng vào, hay bị phơi ra làm trò cười rẻ tiền để một ông thầy nhăn nhăn nhở nhở giảng cho xong một bài học kinh tế. 

Xã hội Việt Nam coi chuyện đó bình thường như hơi thở. Nên có khó thở thì cũng ráng bịt mũi bỏ qua rồi thở tiếp. 

8. Mình đã có vài bài về chuyện này. Đây. Và Đây. Bài này chỉ là. Here we go again. Nước đổ đầu vịt thôi. Không có hy vọng.

9. Nhưng mình có hứa hẹn là kiếp sau mình sẽ cống hiến đời mình làm công an đàn bà đi bắt  những kẻ mua dâm, những kẻ quen miệng miệt thị đàn bà ( một cách tự nhiên như không có chuyện gì) rồi mình tống hết lũ chúng nó vô tù hay thả cho sấu con ăn hết cho mát và sạch cuộc đời này nhá. Đã có hai người có ước hẹn sẽ cùng đi làm công an đàn bà với mình kiếp sau rồi đó. 

10.Nothing I do will change the world, but that doesn’t release me from the obligation to try.” (Erhen Tool ). Anh bạn họa sĩ Erhen của mình nói vậy á. 

Mấy thứ tao làm sẽ không có thay đổi được cái chi chi trên cõi đời này. Nhưng không vì thế mà tao không có trách nhiệm làm thử coi như thế nào. 

Nghe cũng có lý hén. Cứ làm thôi. Biết đâu !