Nhìn cảnh điện nước Hà Nội,nhớ ngày xưa ở nhà mình

Bài ở đây nè.
Coi xong nhớ nhà ở Cao thắng 10 năm trước. Cũng y chang. Tiếc hồi xưa không có máy chụp vài tấm kỷ niệm.
Hình chôm về, nhớ ké, kỷ niệm ké với dân Hà Nội vậy.

Dưới đây là những đại diện của Hà Nội nổi tiếng với những sáng tạo về nước

“Cổng chào”

Tòa nhà B4 (Khu tập thể Thành Công) đã trở nên quá nổi tiếng.

Cuộc đua hút cạn bể

“Gian trưng bày máy bơm” tại khu tập thể trên phố Lê Phụng Hiểu, phường Tràng Tiền, Quận Hoàn Kiếm

Đồng thanh cất tiếng... hút vào 17 h hàng ngày

“Bản đồ” đường nước tại một khu tập thể trên phố Vọng Hà, phường Chương Dương, quận Hoàn Kiếm.

Mạng nhện đường ống nước

Không phải dây điện đâu nhé

Già xồn xồn mà nhõng nhẽo nè

hehehe, vụ này tại Facebook mà ra nha.

Đả đảo Facebook làm Lún Ghẻ nhiều chuyện nha.

Số là thế này. Có một anh chàng sồn sồn,không đẹp chai lắm nhưng nổi tiếng trên Facebook. Anh là con trai của một vị họa sĩ rất rất nổi tiếng của Việt Nam. Anh công phu cóp nhặt hình ảnh của cha anh, rồi tranh của cha anh, tỉ tê kể những câu chuyện rất xúc động về cha anh. Chia xẻ với mọi người một cách rất chân thành. Nên tín đồ Facebook của anh lên tới số vài ngàn. Trong đó có Lún Ghẻ đây. Lún mê tranh của cha anh lắm lắm lắm.

Hôm nọ, anh kể trên Facebook là có một chàng phóng viên nào đó, chắc vô danh tiểu tốt, xin làm 2000 chữ về cha anh, lên báo cho việc kỷ niệm 1000 năm Thanh Long sắp tới. Kỷ niệm có 1000 năm, chàng đòi làm tới 2000 chữ. Là cũng hào phóng.Chàng phóng viên kia ngu ngơ thật thà hứa là chàng sẽ ghi tên anh là người kể, chàng chỉ để tên mình là người " ghi lại". Ấy thế mà anh nạt. Nhá. Anh nói là anh mà viết được 2000 chữ, thì báo nào mà chẳng đăng được, cần gì "núp bóng" anh kia "ghi lại". Giọng anh hậm hực ghê lắm.

Thế là Lún Ghẻ nín không được. Sân si.Nhiều chuyện nè. Lún hỏi anh có thấy khổ, hay bực vì người ta kím anh là vì cha anh chứ không phải anh không.

Vì Lún nghĩ.Người ta ái mộ cha anh, thì anh nên có lòng. Chứ nạt giải người ta chi cho tội nghiệp.
Lún cũng ham làm một đề tài về tranh của cha anh ( chứ không phải tranh của anh). Lỡ mai mốt vé máy bay về Việt Nam, anh nạt cho một cái thì chắc hờn căm đế quốc tham tàn phát xít "đứt" luôn cả cái vé máy bay $800 quá.

( nói thêm. Anh cũng là họa sĩ. Tranh anh vẽ đẹp na ná tranh cha anh.)

Anh xực Lún lại. Là Lún xấu bụng. Rồi so sánh. Người ngoại quốc dòm tranh thì không kỳ thị, mê tín(?). Người ngoại quốc coi tranh chỉ vì nghệ thuật trung thực thôi.

Lún thắc mắc tiếp ( đúng là không rảnh nhưng nhiều chuyện ,ruồi bu ghê gớm). Anh ơi, vậy người ngoại quốc " biết thức nghệ thuật trung thực" đó tới kím anh là vì tranh của anh hay tranh của cha anh. À,nói thêm là anh bán tranh của cha anh tiền không là tiền nhá.Chính anh khoe trên Facebook thế. ( nói nhỏ:Lún ghen tị đùng đùng nha). Anh vẫn không thèm trả lời mà kêu là Lún cà khịa.

Ừa, thì mình cà khịa thì rõ không oan uổng chi.

Nhưng vẫn không biết anh nói vụ thưởng thức tranh một cách " kỳ thị và mê tín" là mần sao. Chữ nghĩa rộng lớn quá. Nên Lún hỏi tiếp.Anh ơi, kỳ thì và mê tín trong việc dòm tranh là sao hả anh?

Hehehe, kỳ này, thì anh dek thèm trả lời Lún nữa. Anh quay ra than thở với những fan của anh
( hay của cha anh).

Là những người làm nghệ thuật thường nhậy cảm, tự trọng và dễ bị tổn thương. Tuy nhiên họ cũng có thừa kinh nghiệm để ứng phó với thói đời. Đôi khi cũng không tránh được những chạnh lòng, phiền bực và mệt mỏi.

Hahahah. Phải là anh đang nhõng nhẽo không? Vì fan của anh ra bênh anh ào ào. Hahahaha.

Đâu phải cứ những người làm tới nghề vẽ mới nhậy cảm. Lún cá là cái anh phóng viên tay mơ kia chắc cũng buồn và tổn thương lắm khi hăm hở đề xuất 2000 chữ viết bài về cha anh. Bị anh nạt cái chạy mất đất. Đâu phải người làm nghệ thuật mới có lòng tự trọng. Người ta có tự trọng mới đề nghị là người ta chỉ ghi lại thôi. Vẫn để tên anh đó thôi.

Đâu chi tụi ngoại quốc anh nói kia mới có khiếu coi tranh " trung thực". À, mà vẫn không hiểu anh nói nghệ thuật trung thực, coi tranh kỳ thị và mê tín là cái chi chi. Giờ anh cũng không trả lời nha.

Chỉ một mực kêu Lún xấu xí, xấu bụng và cà khịa. Hên con Lún Ghẻ này không biết tổn thương là cái chi chi nữa.

Có mấy ông sồn sồn nhà mình có tiếng ti tí, nói thánh nói tướng. Thường thì người người vuốt đuôi. Lâu lâu nạt người này cái, người kia cái thị y cái oai của" người làm nghệ thuật lâu năm". Rằng tụi kia không biết chi về nghệ thuật.

Mà có ai rảnh hơi đốp lại tí tí ( như Lún Ghẻ cà khịa chút) thì trả lời không đặng. Nhưng tố cáo người kia là xấu tính, hỗn, chơi trèo, hay đại khái như thế.

Nếu cứ bị kèo nhèo hỏi tiếp, tại vì bữa đó lên Facebook không coi ngày( chứ không phải vì cái người xấu bụng đó là loại chằn tinh gấu ngựa,hahah). Thì quay ra than thở, nhõng nha nhõng nhẽo. Như trên. Hic. Thói đời bắt nạt họa sĩ như anh. Hic.Kiếm người binh nhá.

Nghe anh than. Muốn nói một câu ghê.

Come on pussy, man up!

Mấy người vậy. Sao mình hay đụng ghê. Lúc đầu thấy ghét nha. Lúc sau này nghĩ lại. Có người chìu, thì có người nhõng nhẽo. Thói đời là thế.

Mai mốt mình sồn sồn già ( bây giờ đang còn tự cao là mình đang sồn sồn trẻ), nhõng nhẽo nèo nẹo, chẳnh chẹvậy, có người chìu, cũng là hic mũi sướng nha.

Ps. Bên đây thì thào mách thèo lẻo cho bà con thì thào nghe chơi, đừng đem qua Facebook nha. Có đem qua thì cũng len lén thì thào bưng qua, đừng cho Lún biết nha. Hahahahahha.

Update: sáng nay nè. Anh nói là tại Lún là phu nữ, anh nhường. Anh hù. Nếu anh mà ra tay. Thì Lún không đỡ đòn nỗi đâu. Bi giờ anh chỉ chú tâm vô làm việc thôi.

Hahaha

Hà Nội 2005: Việt và Tàu

Lần đi Hà Nội năm 2005 , như tôi nói, là một phần research của dự án 1 năm sáng tác của tôi. Lúc tôi nộp đề tài dự thi, tôi hùng hổ tuyên bố là mình sẽ chứng minh là văn hóa Việt khác biệt với văn hóa Tàu ( nghe có quen tai không pà con). Là người Việt gọi là Tết chứ không phải Chinese New Year như người Mỹ thường gọi. Là tôi sẽ sử dụng cái trống đồng Việt Nam, Ngoc Lũ chứng minh blah blah điều đó. Nghe kêu vô cùng. Tự hào vô cùng.

Lúc về Hà Nội, tôi bỏ công đi hết bảo tàng lịch sử này tới bảo tàng mỹ thuật nọ. Hà nội có bao nhiêu bảo tàng, hai má con mua vé chun vô hết. Tôi may mắn gặp được 10 người nữ họa sĩ cùng thời với má, có tên tuổi và tranh trong bảo tàng. Tôi học được rất nhiều điều từ những người này.

Có một chuyện làm thay đổi toàn bộ đề tài của tôi.

Trong một chuyến đi Phù Lãng xem gốm, tôi ngồi kế một cô. Cô hỏi về những đề tài của tôi. Khi nghe tới cái trống đồng. Cô cười. Rồi kể. Có lần cô du lịch sang tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, cô cũng đi bảo tàng. Ô hay, sao mà cái trống đồng của nó y chang cái trống đồng của mình thế nhẩy. Mà có còn nhiều trống hơn mình nữa chứ. Cô bảo. Ngày xưa, có biên giới như bây giờ đâu mà phân biệt Việt - Tàu. Trống đồng mà mình tưởng là biểu tượng riêng thuần Việt của mình , Tàu nó cũng có.

Tôi chới với. Ngồi im suốt buổi. Thu nhận cái ý kiến quan trọng đó. Về nhà. Tất nhiên là phải đi kiếm tài liệu. Hehehehe. Tất nhiên là có. Như cái này đây ( ngán quá thì đọc phần cuối: Chủ nghĩa dân tộc và trống đồng). Tất nhiên là cái trống đồng Việt Ngoc Lũ không phải là chỉ Việt Nam mới có. Thế là toi luôn cái giả thuyết của tôi. Chưa kịp chứng minh đã toi.

Nghiệm ra cái lý của nó. Ngày xưa thời hồng hoang, con người mông muội. Ai mà có ý niệm biên giới mà rào lại để rồi tranh chấp, đánh nhau lung tung . Chỉ có sau này lắc léo. Nên phía bên Việt Nam đào được 1 cái trống, thì tức khắc họp báo rùm beng . Trống của tao xưa nhất. Phía bên kia đào cái nữa, trống của tao cũ hơn. Tất nhiên là trống đồng xuất xứ từ nước tao. Rồi phía mình lại đào tiếp. Thế và thế.


Tôi lặng lẽ rút lui ra khỏi cái đề tài Trống của mình sau chuyến đi. Thôi, không rảnh mà đi chứng minh cái trống đồng là riêng tư của Việt Nam nữa. Vì đề tài đó phải kéo dài chắc cả đời cũng không làm được. Mà để làm chi.Khi mà ngày xưa ông cha mình ngớ ngẩn không ký tên họ vô mặt trống. Cái này cho dân Việt. Cái này cho dân Tàu. Để sau này Viêt -Tàu khỏi dành nhau.


Tôi dành trọn thời gian phỏng vấn gia đình, hồi tưởng lại chuyện ngày xưa để kể chuyện của tôi, dân tộc Việt MÀ tôi biết. Chứ không mơ mơ hồ hồ đeo đuổi chứng minh cái mà tôi không có thời gian và sức lực làm trong 1 năm.


Nói vậy vì thời gian gần đây, trên BBC xuất hiện một bài báo của Đỗ Ngọc Bích. Ý kiến của cô trái ngược với trào lưu chống Trung Quốc của dân Việt Nam" trên mạng". Nên cô bị chửi rủa, xỉ vả năng nhẹ, hội đồng te tua ,xùm beng lắm.

Có một câu cô viết ra, ai là người Việt cũng nổi nóng lên nè.

Dân tộc Việt cũng là một phần máu thịt của Trung Quốc.

Tôi nghe rồi cũng điên lên đấy chứ. Tôi là Việt Nam. Nói tôi cũng có máu thịt với Trung Quốc thì tôi điên lên cũng dễ hiểu. Nhưng hết điên lên thì nghĩ lại cũng đâu đó có lý cũng nó nhá.

Nè. 1000 năm bị Tàu đô hộ. Dân mình và dân Tàu không đú đởn nhau à. Làm sao tránh khỏi á. Pháp vô có 100 năm. Mỹ có 30 năm. Con lai đầy. Nói vậy không có nghĩa là tôi kỳ thị hay bài bác con lai. Nhưng tôi nghĩ. Chẳng có cái chi là thuần Việt hay thuần Tàu. Bên này chạy qua, bên kia chạy lại. Có chi đâu. Mà cũng chẳng có chi phải xấu hổ vì mình không "thuần' cái chi hết.


Đáng lẽ cô kia phải nói. Dân Việt và dân Tàu là một phần máu thịt của NHAU. Nghe nó đỡ thân Trung Cộng hơn. (Mà sao dân mình chống Tàu mà không chống Đài Loan hay Hồng Kong . Cũng là Tàu mà ra rứa).


Bà con đang giận ứa gan cô. Viết bài sửa lưng cô. Giận mất khôn. Nên ngu. Nhiều bài tôi nghe không lọt lổ tai. Vì tác giả cố đem ra những bằng chứng để chứng minh văn hóa Việt có trước văn hóa Tàu, là Tàu từ..... Việt mà ra. Nghe ra thì không được khôn ngoan lắm. Nhưng những bài như thế cứ tưới ra rả lên BBC. Đọc xong không thấy lòng yêu nước của tác giả, mà thấy một chữ " không được khôn cho lắm " to đùng đùng.

Như bài này nè. Trích chút thôi.

"Năm 2006 tôi bạo gan đưa ra giả thuyết: “Tiếng Việt là chủ thể tạo nên ngôn ngữ Hán” thì mùa Xuân năm nay, bạn tôi, anh Đỗ Thành, gốc Việt Triều Châu đang sống ở Sacromento Hoa Kỳ, từ giáp cốt văn, kim văn và những thư tịch cổ nhất của Trung Hoa như Việt chép (Việt tuyệt thư), Thuyết văn giải tự đã “Phát hiện lại Việt nhân ca”, “Phục nguyên Duy giáp lệnh của Việt vương Câu Tiễn” và tìm ra “Nguồn gốc chữ Nôm”, chứng minh không thể phản bác là, chữ Nôm của người Việt có trước, từ đó được cải tiến thành chữ Hán!

Viết thế mà viết được. Tác giả đưa ra giả thuyết, bạn tác giả ( chứ không phải tác giả) ...chứng minh ....với những bằng chứng không thể phản bác. Đâu? Không biết một cái công trình lớn to tổ bố như vậy. Liên quan tới một nền....chữ nghĩa ngàn năm như thế, "chữ Nôm có trước, rồi ...cải tiến thành chữ Hán" công bố ở đâu. Ai là hội đồng công nhận công trình. Có thể tìm tài liệu ở đâu ra.
Hahahhah.

Viết điêu.Viết lấy có. Thế là ngu. Ngu một cách vô trách nhiệm. Người ta nhìn vào. Người ta khinh cho.

Nếu chữ Nôm có trước, thì chắc mình kêu là chữ Nôm Hán, hay Việt Hán, chứ mắc giống chi kêu là Hán Nôm hay Hán Việt cho nó... ngược ngạo.

Tôi học ở Việt Nam ( chứ không cần phải sang tới Mỹ đây) cũng biết tiếng Hán có trước công nguyên cả mấy ngàn năm, tiếng Nôm là do mình mượn của Tàu rồi cải tiến lại thành ngôn ngữ cho mình, thế kỷ thứ 8 sau công nguyên.

Vậy nếu có " bạo gan" mà chứng minh một việc ngược lại mang tính vĩ đại như vậy, sao không ai biết, không ai công bố, sao nhà nước Việt không nhiệt liệt trao huân chương, blah blah blah.Hay nhà nước Tàu không rùm beng lên phản đối?

Tôi yêu nước nhá. Tôi tin Trường Sa Hoàng Sa là của Việt Nam nhá.Tôi muốn tiếng Nôm có trước tiếng Hán cho sướng cái mồm tôi nhá.

Thì không có nghĩa là tôi cứ cãi chày cãi cối, lộ cái ngu dốt ra.

Mà mình toàn cãi qua cãi lại với nhau. Tụi Tàu nó có biết chi đâu. Cái mộng bá chủ của Tàu là có từ xưa tới giờ. Mình vô phúc nằm ngay dưới cái đít của nó. Thì phải biết lúc cương lúc nhu ( Nguyễn Trãi nói vậy đó).

Chứ bây giờ chống Trung Cộng bằng mồm cho sướng trên mạng vậy chứ. Thách mấy người viết bài trên BBC ra đánh tụi nó đó. Dám không? hay có ngon nữa thì viết bài chửi nó bằng tiếng Tàu rồi dí vô mặt cho tụi nó hiểu. Chứ viết tiếng việt " Hoàng Sa Trường Sa là của Việt Nam", dán đỏ đỏ vàng vàng, cho công an Việt nam thấy rồi mình ngồi đánh vần với nhau mà đọc chứ có ma Tàu nào đọc.

viết vậy thì chỉ có tôi đọc, tôi chụp rồi post lại cho dân mình coi thôi nha. Một đống tụi Tàu xì bên cạnh có biết chi đâu mà đọc ,trời. Mà chữ Cộng Sản Trung Quốc viết tắt. Là potay. cắt đứt đuôi luôn nha.

cái cờ tụi nó bự vậy đó, anh Việt nhà mình cầm cái cờ bé tí. Quậy tưng tưng cho vui vậy thôi chứ làm chi được. Chủ yếu la cho vui thôi. Chứ tụi Mỹ đã cho cái đuốc của Tàu vô xe bus chạy mất tiêu rồi. Mỹ với Tàu. Nhá. Chứ không có Mỹ và Việt Nam đâu. Mỹ còn sợ Tàu nhá. Mình chống bằng mồm cho vui thôi. Nên từ từ mà chống. Chống lịch sự một chút. Có văn hóa. Có hoc một chút.Nhá.
( hai ảnh này tôi chụp ở San Francisco 10 tháng tư, 2008 trong ngày chạy đuốc Olympic Tàu 2008)

Tôi nói cho nghe. Ngày xưa tôi có đi hoc một năm tiếng Hoa. Tôi phát giác ra là tiếng Hoa có nhiều thứ giống tiếng Việt nha. Chứ không ngược ngược ngữ pháp như tiếng anh, mà cũng không chia giống phức tạp như tiếng Nga. Tiếng Hoa do vậy , theo tôi, dễ học hơn tiếng anh. Nên có ai có dại mồm mà nói là chữ ,nghĩa, hay văn hóa Việt và Trung có điểm giống nhau cũng có gì quá đáng đâu mà bà con cứ nhảy dựng chồm chồm lên. Hai nước láng giềng có những nền văn hóa giông giống, na ná nhau là chuyện bình thường. Có chi đâu mà phải trợn lòi con mắt truy tìm những bằng chứng từ ....70 ngàn năm trước. Lúc đó, làm gì có ai là Việt, ai là Tàu đâu mà chứng với minh. Vớ vẫn.

Có phải mình giống nó là mình không yêu nước mình đâu cơ chứ.

Relax.
Cuối tuần vui vẻ cả đám đi.
Nha pà con.

Hà nội 2005

Tôi đi Hà Nội cũng nhiều lần. Chóng chóng cũng vài ngày. Lâu lâu cũng cả tháng.

Nhưng chắc không có kỳ nào ấn tượng bằng lần hè 2005. Tôi ra Hà Nội với má. Ở một tuần.

Chuyến đi do tổ chức Haas của UC Berkeley tài trợ cho những dự án art của tôi. Một năm chỉ chọn ra 20 người cho một dự án kéo dài một năm. Chuyến đi được Berkeley đài thọ. Tôi mời Má đi. Tôi tự hào. Mà Má đi với con gái. Cũng hạnh phúc lây.

Chuyến đi từ Nam ra Bắc ghé Huế, Đà Nẵng và Hội An. Thành công tốt đẹp.

Nhiều điều phát hiện là kinh nghiệm vô giá cho quá trình sáng tác của tôi.

Mà có những điều mắt thấy tai nghe làm thay đổi hoàn toàn những suy nghĩ, giá trị nhận thức và những thứ vẩn vơ khác trong tôi.

Như chuyện này đây.

Ra Hà Nội hoài . Mà chưa lần nào ra lăng Hồ Chủ Tịch. Một ngày, hai mẹ con thuê taxi đi.

Anh lái xe taxi kêu. Lăng Bác à. Anh quay lại với Má tôi.Này, cháu bảo cô nhá. Trong đó còn gì. Người sáp đấy cô ạ.Di hài Bác kiêng đi lâu rồi. Giờ để thế tượng trưng thôi.

Tới lăng. Mới chín giờ sáng mà nắng tháng sáu đã rừng rực nóng. Nhưng nhìn thấy người. Thì tôi mới thật sự hoảng. Thật sự thấy nóng . Cả một biển người. Ùn ùn, ào ào, nhốn nha nhốn nháo "được " các đồng chí bảo vệ băng đỏ chữ vàng quần xanh áo trắng huýt còi, lùa ra lùa vào cổng. Tôi nói lùa ra là có người bận quần áo không thích hơp thì được lùa ra ngoài...mướn quần áo thích hợp mặc rồi được lùa ngược trở vô.

Xong màn quần áo. Tời màn gởi túi xách. Nhưng không phải gởi cell phone. Nên bà con cầm cell phone thong thả xếp hàng. Thong thả thét réo rắt vào điện thoại. Rầm rầm. Nghe vậy. Rồi nhìn cảnh rồng rắn lên lăng. Tôi ngán ngược. Nhưng.Thôi. Một lần đi cho biết mà.

Chừng khoảng 45 phút sau, qua máy soi. Lại được lệnh gởi cell phone. Má tôi bắt đầu nhăn. Sao lúc nảy bảo không cần gởi. Tôi thì biết phận.

Lấn ngay vô cửa sổ. Chìa cái cell ra. Đám người đàng sau lấn lên. Ỉ nhỏ con luồn ra phía trước tôi. Cô này, phone của tôi này. Phone của tôi lày. Toán loạn. Tôi nhức cả đầu. Bà con cứ chèn vô người. Mùi mồ hôi tập thể cứ thế hiếp dâm cái mũi và da thịt tôi. Mà cái phone của tôi thì chưa gởi được. Tôi thét lên. Phone đây. Cầm lấy dùm.Thì cái cô trong quầy nhận được một cú walky talky khẩn cấp đâu đó. Thôi. Không nhận cell phone nữa nhá. Hết chổ cất rồi. Hết thẻ rồi. Cô nhìn tôi. Chị không phải gởi nữa. Cứ tắt máy, ung dung vào viếng Bác thôi.

Tôi chùi người ra. Chóng hết cả mặt mũi. Xếp hàng tiếp.

Ra tới khúc quẹo vô sân Ba Đình. Liếc sang bên phải. Một đoàn Ba Tàu ung dung đứng chổ mát. Mồm mép xì xồ đỏ cả trầu lẫn cau. Ơ. sao tụi nó lại được đứng trong mát thế này. Có phải lăng chủ tịch của nó đâu. Tụi nó có phải con cháu Bác đâu mà sướng thế.Tôi thắc mắc. Cô em áo đỏ, mướn được cái quần tây đen phía sau tôi nói. Người lước ngoài mà lậy. Lại đi theo đoàn. Ơ. Chứ mình không xếp hàng theo đoàn là gì. À, nan giải quá. Người ta đi có vòng hoa mà chị.Mình đi tay không. Ừa. Thế mà không luận ra.

Đoàn người khờ- dại -vì- không -vòng- hoa- nên- phải- đứng- nắng cuối cùng cũng lê lết được tới cổng chính. Tưởng sao. Lúc đó tôi mới phát hiện mình là đứa ngu nhất trong đoàn. Tôi mặc quần jean chật, áo thun ôm ôm, cell phone bỏ vào túi lòi ra ngoài ti tí.

Anh đồng phục áo trắng, găng tay trắng, mũi trắng liếc thấy, chặn ngay tôi lại. Không được vào. Phải đem cell phone ra ngoài kia gởi. Tôi vụt trong đầu. Are you kidding me. Má tôi thì ngớ cả người. Thanh minh cuống quít cả thanh nga. Con ơi. Ngoài kia nói vậy vậy đó. Anh cứ nhất quyết. Không. Không cell phone vào viếng Bác được. Đoàn người phía sau tôi thấy thế. Khôn ra một tẹo. Len lén dui dúi cái phone sâu vô túi quần. Có lẽ anh liếc thấy vậy. Nên. Hay anh thấy Má tôi lớn tuổi. Hay. Anh thấy mặt tôi mất cái vẻ kính cẩn của một người đi viếng người chết. Hay. Cái mặt tôi chắc sắp thành cô hồn. Hay hôm đó là ngày may mắn nhất đời tôi. Sau 10 phút giữ tôi lại. Anh khoát tay. Nghiêm nghị. Vào đi.

Trời, tôi và Má thở ra cái ào. Hên quá chừng là hên. Bỏ công đứng nắng hai tiếng. Giờ sắp vô được tới trong hầm mát lạnh rồi.

Vào được máy lạnh thì cả đoàn phải ùn ùn đi nhanh hơn phía ngoài. Cái gì sướng thì cũng trôi nhanh hơn. Tôi lích nhích theo đoàn người đi viếng vô một khoảng không gian lờ mờ tối, lập loè cái thứ đèn vàng lành lạnh. Giống như đi mấy cái rides âm phủ ở Theme Park bên Mỹ vậy á. Hai bên có hàng cận vệ trắng tinh bồng súng đứng nghiêm trang, phăng phắc trừng trừng nhìn chúng tôi.

Rồi cái giây phút ấy cũng tới. Vài giây thôi. Cũng thây thấy , hoặc coi như là đã thấy. Cái mà mình muốn thấy.

Thế là xong. Hai má con thoát ra ngoài. Tung tăng. Nhưng lại xếp hàng. Đi tiếp. Coi nhà sàn. Coi cũng được. Không coi cũng được. Nhưng đã ra tới đây rồi. Về thì phí cái cảnh đứng nắng lúc nảy.

Lúc này thì mắc cười. Xếp hàng đi nhanh hơn. Nên có cảnh ùn đẩy từ phía sau. Mà không phải chi con nít. Mấy bà già nhai trầu phía sau cũng ùn ùn , đùn đùn nhào lên. Tôi cứ. Này, Đi trước đi.Lấn miết. Hai con đầm phía sau nhìn tôi cười. Nói. Mày làm vậy thì mày đứng đây cho tới tối luôn.

Thế là tôi nắm tay Má thật chặc. Trề môi trợn mắt nhất quyết không cho ai chen lên nữa. Thế nào cũng có đứa thoát. Con nít nhỏ, cứ luồn luồn chạy lên trên.Chỉ lo nắm tay Má , chặn lũ con nít phía sau, đi qua cái di tích nhà sàn có cái nón cối hồi nào. Không hay nữa ta ơi. Nhưng tôi mừng húm vì tụi con nít không dám trườn trườn lên dòm cái ánh mắt trừng trừng chằn lửa của tôi.

Xong màn con nít đối đầu rồi quên coi nhà sàn. Thì tới bảo tàng Hồ Chí Minh. Vào đây khá hơn. Vì có máy lạnh. Nên ai cũng vào. Nên đông. Ồn ào chưa từng thấy. Tôi vô nhiều cái bảo tàng. Có những cái cũng ồn ào, vì con nít, thì tất nhiên là có tiếng léo nhéo.

Nhưng cái bảo tàng này. Là một khu lưu niệm. Lại .Kế bên cái lăng. Nên sự ồn ào đã làm mất đi cái trang nghiêm , trật tự, im lặng mà vốn dĩ một cái lăng, một chỗ tưởng về người đã khất, phải có.

Cảnh nhốn nháo, rầm rầm rộ rộ. Y như ngoài đường. Giờ cao điểm.Những người thuyết minh, hướng dẫn, cứ toe toe phóng thanh trên micro. Ai nghe thì nghe.Hình như chỉ có tôi nghe. Ai cười, ai nói. Thì cứ việc. Um xùm cả lên. Người này chạy qua, người kia chạy lại. Như đi chợ.

Chưa kể những mô hình miêu tả cuộc đời Hồ Chủ Tịch trong đó. Nhìn. Tôi không ngửi được. Hiện đại không ra hiện đại. Xưa không ra xưa. Tây không ra Tây. Việt không ra Việt. Tàu cũng không ra Tàu. Mà Liên Xô cũng không giống Liên Xô.Đèn đóm chớp tắt liên tục như trong rạp hát. Chất liệu xài cho mô hình giả tạo, sáng kim loại hàn xì. Nhìn nhức mắt.Tôi biết Hồ Chủ Tịch bôn ba năm châu bốn bể. Nhưng. Những cái gì tôi cảm nhận trong bảo tàng. Không toát ra một cái gì thể hiện phong thái ung dung, tư cách giản dị hay tư tưởng Hồ Chí Minh mà tôi từng đọc qua nhiều sách trong nước và ngoài nước.

Nhưng nói vậy cũng chỉ là một giây phút tạm thời cảm nhận lúc đó. Chứ thiệt ra, đám đông lúc đó làm tôi mất hết tập trung. Chỉ lo tránh đụng vào người này người kia cũng mất hết thời gian rồi.

Lại thoát ra. Ngoài. Căn tin. Giải khát. Kem. Nước ngọt. Bánh. Phở. Hàng họ ê chề. Bà con ngồi ăn kem, lấy nón quạt phanh phách trong căn tin có máy lạnh. Quạt cái hơi người ta ra . Để mình thở lấy cái hơi của mình vào. Vì ai cũng biết.Ra ngoài kia thêm một màn lấy giỏ xách nữa mới thật sự là xong.

Tôi buồn. Tôi thất vọng. Ra khỏi lăng. Tôi chới với. Phải cả ngày. Mới lấy lại thăng bằng.

Tôi ra Huế. Đi lăng. Cảm nhận được cái cổ kính, trầm trầm, uất uất, hoang tàn của lăng vua ngày xưa. Hồ sen bạt ngàn, phản chiếu hình hình bóng bóng của người xưa. Tự nhiên tôi bắt mình phải im lặng. Hít thật sâu cái không gian đó. Soi bóng mình trên hồ. Hòa mình vào đó. Lăng. Đó là nơi người sống tỏ lòng kính trọng người chết. Hay chí ít cũng là nơi người ta phải tự động biết giữ im lặng. Chứ không phải là nơi thu hút du lịch, vào ngồi máy lạnh hay tệ hơn, nơi làm tiền bát nháo.

Tôi đi Mỹ Sơn. Di tích hoang tàn của người Cham ngàn xưa. Cái đổ nát hào hùng của tàn phế mới lộng lẫy làm sao. Tôi cứ nghẹn người. Nhìn chăm chăm vào những viên gạch đất đúc ngày xưa của người Chăm. Cũng giống như chiêm nghiệm lại một thời rất xưa. Đất.Người. Cứ thế. Theo thời gian. Tàn phai. Mai một. Như con người ta vậy đó. Chẳng ai cứ phải xây cái bảo tàng thật to, thật béo, nhét thật nhiều thứ hầm bà lằng vô đó. Mới là tỏ cái lòng nông cạn kính trọng người đã chết.

Một ngày viếng lăng chủ tich Hồ Chí Minh. Hào nhoáng. Mà. Xô bồ. Thật. Mà.Giả. Nghiêm trang. Mà như đang giỡn. Nhí nhố quá. Không đâu vào đâu hết.
Tôi về.
Từ đó.
Không cho phép mình gọi đó là cái lăng nữa. Mà vốn chỉ là cái mả lớn nhất nước Việt Nam.
Không hơn, không kém.